işıq üzünə çıxmaq
Bir milçək havada uçarkən son dərəcə çətin manevrlər edə bilər, istiqamətini birdən əks tərəfə doğru dəyişdirə bilər, tavana tərs qona bilər.
Bütün bu manevrləri edərkən saniyədə yüz dəfələrlə çırpılan qanad əzələləri əlaqəli şəkildə hərəkət etməlidir. Bir qanadın milçəyin gövdəsi ilə əmələ gətirdiyi bucaq ilə digər qanadın əmələ gətirdiyi bucaq arasındakı qeyri-mütənasiblik milçəyin havada müvazinətini itirib yerə düşməsinə səbəb olacaq. Ancaq belə bir hadisə baş verməz. Qanadlar bir tərəfdən qıvrılaraq milçəyə istiqamət verərkən digər tərəfdən də bir-birləriylə həmişə ahəngdarlıq içində hərəkət edirlər. Burada əhəmiyyətli bir sual meydana çıxır. Milçək belə mükəmməl hərəkətləri səhvsiz bir şəkildə necə reallaşdırır?
Elm adamlarının milçəkdəki uçuş möcüzəsini işıq üzünə çıxarma səyləri davam edir. Amerikalı elm adamları apardıqları son tədqiqatda milçək qanadlarını hərəkət etdirən əzələləri xüsusi X-şüa cihazı və uçuş simulatorundan istifadə edərək araşdırdılar. Bu tədqiqatla əldə edilən məlumatlar bu möcüzəvi sistemin təfərrüatlarının tam mənasıyla başa düşülməsinə şərait yaratmasa da, milçəkdəki uçuş sisteminin nəcə həssas nizamlamalarla mümkün olduğunu bir dəfə daha gözlər önünə sərdi.
Tədqiqat ABŞ-dakı İllinoys Texnologiya İnstitutundan Tom İrvinq və qrupu tərəfindən reallaşdırıldı. Elm adamları milçəyin əzələ hərəkətlərini tədqiq edərkən əzələnin bu hərəkətində rol oynadığı daha əvvəldən bilinən aktin (açıq) və miyozin (tünd) molekulları üzərində tədqiqatları genişləndirdilər.
aktin və miyozin |
Aktin (açıq) və… ardı...
