Onlar Allahı lazımınca qiymətləndirmədilər. (Həcc surəsi, 74)

Allah sonsuz qüdrətini və elmini mövcud olan hər varlıqda göstərir. İnsan bədəninin hər hissəsindəki mükəmməllikdə, çiçəklərin görünüşlərindəki rəng və qoxularındakı gözəllikdə, səmanın və kainatın möhtəşəmliyində, planetlərin orbit nizamında, dənizlərin dərinliklərindəki balıqlarda və ağlınıza gələcək hər şeydə açıq şəkildə görülən nizam və mükəmməllik, Allahın varlığının və sonsuz gücünün çox açıq dəlillərindəndir. İman etməyənlərin bir qismi isə, Allahın varlığını və qüdrətinin sonsuzluğunu fərq etmələrinə baxmayaraq, təkəbbürlərinə görə (Allahı tənzih edirik) inkar edərlər. Allahın böyüklüyünü lazım olduğu kimi dərk edib təqdir etməyə çalışmazlar. Ağıl sahibi olmadıqları üçün Allahın varlığının və böyüklüyünün, bütün varlıqlarda görülən açıq dəlillərini görə bilməzlər.

 

Bu dəlilləri ancaq, ətraflarındakı varlıqların məqsədi və işarə etdikləri üzərində düşünən, düşünmə qabiliyyəti açıq, ağlını və vicdanını istifadə insanlar görə bilirlər. Bunlar da iman edənlərdir. Möminlərin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərindən biri, dərin düşünə bilmələridir. Səmimi bir yanaşma ilə, müstəqil bir ağılla və səthi olmayan bir şəkildə düşünmə xüsusiyyətinə sahib olan möminlər, bunun sayəsində Allahın yaradılışındakı sənətini və gücünü görərək, Onun böyüklüyünü və qüdrətini təqdir edərlər. Bunu qavrayan insan, baxdığı hər şeydə Allahın varlığının dəlillərini görür, Onun qüdrətinin izlərini seyr edər. İnsanların çoxu bu həqiqətləri heç düşünmədən, tamamilə boş bir ağılla yaşayarkən, mömin davamlı olaraq Allahı təfəkkür edər. Bir ayədə nümunəvi mömin rəftarı belə bildirilir:

 

“O kəslər ki, ayaq üstə olanda da, oturanda da, uzananda da Allahı yad edir, göylərin və yerin yaradılması haqqında düşünür və deyirlər: “Ey Rəbbimiz! Sən bunları əbəs yerə xəlq etməmisən. Sən pak və müqəddəssən. Bizi Odun əzabından qoru! (Ali İmran surəsi , 191) “”

images