O sizə haqla nahaqqı ayırd etmə bacarığı verər…. (Ənfal surəsi, 29)
Ey iman gətirənlər! Əgər Allahdan qorxsanız, O sizə haqla nahaqqı ayırd etmə bacarığı verər, günahlarınızdan keçər və sizi bağışlayar. Allah böyük lütf sahibidir. (Ənfal surəsi, 29)
Allah Quranın bu ayəsində, ancaq Özündən qorxub pis əməllərdən çəkinənlərə verdiyi xüsusi bir anlayış olduğunu bildirir. Doğrunu səhvdən ayıran bu anlayış şübhəsiz “ağıl” dır. Lakin Allah, ağılı insanlara ancaq səmimi iman ilə birlikdə verər. Quranda, ağlın, insanlara çox üstün bir həyat tərzi, çox irəli bir qavrayış və düşünmə qabiliyyəti təqdim edən böyük bir nemət olduğu bildirilmişdir. Ağıl, Allahın insanlar üçün təyin etdiyi və əməl edildiyində ən mükəmməl nəticələrə çatdıran və adamın Quran əxlaqını yaşamasından və Allah qorxusunu hiss etməsinə qaynaqlanan bir üstünlükdür.
Ağıllı bir insan, qarşılaşdığı hadisələrdə bir çox insanın görə bilmədiyi təfərrüatları bilər, incə diaqnozlar edə bilər, hadisələrdən ən doğru və ən hikmətli nəticələri çıxara bilər. Keçmişdəki təcrübələrini ən yaxşı şəkildə qiymətləndirərək, bunları ən lazımlı yerlərdə ən ağıllı şəkildə istifadə edə bilər. Bütün bunların yanında ağıl, adamın ruhunda, gözəlliklərdən çox zövq ala bilməsini təmin edən bir dərinlik də meydana gətirər. Bu səbəblə bir çox insanın sıravi qarşıladığı və böyük bir vərdişlə baxdığı bir çox şeyin ardında gizlənən gözəllikləri, ağıl sahibi insanlar dərhal görə bilərlər.
Bunun tam tərsi olaraq, imanı yaşamayan kəslərdə görülən ən diqqətə çarpan təsirlərdən biri ağılsızlıqdır. Bir adam Quran əxlaqından uzaqlaşdığında ya da iman etdiyini söylədiyi halda səmimiyyətsiz davrandığında, doğrunu səhvdən ayırd edə bilmə xüsusiyyətindən məhrum qalar. Bunun ən əhəmiyyətli əlaməti isə insanların içərisində olduqları vəziyyəti görüb Qurana uyğun şəkildə təhlil aparmamaları və Quranı qavraya bilməmələridir. Unudulmamalıdır ki, Rəbbimiz, Özünə yönələn və səmimi olan hər insanı ağılsızlıq kimi bir əksiklikdən qurtarar və ona dünyada və axirətdə qurtuluşa çatmasını təmin edəcək bir şüur açıqlığı, ağıl və anlayış verə bilər.
