Quranın ədəbi mükəmməlliyi və təqlid edilməzliyi haqqındakı açıqlamalardan bəziləri
- Məkkəlilər hələ ondan möcüzə istəyirdilər və hz. Məhəmməd (s.ə.v), diqqətə dəyər cəsarətlə və özündən əminliklə missiyasının təsdiqi olaraq Quranın özünə müraciət etdi. Bütün ərəblər kimi onlar da, dil və natiqlik sənətində mütəxəssis idilər. Əgər Quran onun öz yazması olsaydı, digərləri onunla rəqabət edərdi. Buraxaq onun kimi on ayə yazsınlar. Əgər yaza bilməsələr (qəti olaraq yaza bilməzlər) o zaman Quranı açıq bir möcüzə olaraq qəbul etsinlər. (Oksford universitetindən məşhur ərəb dili mütəxəssislərindən Hamilton Gibb) (248)
- Ədəbi nəhəng əsər olaraq Quran təkdir; ərəb ədəbiyyatının bənzərsiz məhsuludur, öz deyimiylə sələfi və xələfi yoxdur. Bütün çağların müsəlmanları yalnız məzmununun deyil, üslubunun da təqlid edilə bilməyəcəyi mövzusunda birləşmişlər… (Ərəb dili mütəxəssisi Hamilton Gibb) (249)
- Quranın ərəb ədəbiyyatının inkişafı üzərindəki təsiri ölçülməz və bu təsir bir çox istiqamətdə olmuşdur. Ehtiva etdiyi fikirlər, dili, qafiyəsi sonrakı bütün ədəbi əsərlərə az ya da çox nüfuz etmişdir. Müəyyən dil xüsusiyyətləri nə bir sonrakı əsr nəsrində, nə də daha sonrakı nəsr yazılarında təqlid edilə bilmədi, lakin heç olmasa qismən Quranın ərəb dilinə gətirdiyi çeviklik səbəbiylə mövcud vəziyyət sürətli şəkildə inkişaf etdi və imperatorluq rəhbərliyinin və inkişaf edən cəmiyyətin yeni ehtiyaclarına görə bir hal aldı. (Ərəb dili mütəxəssisi Hamilton Gibb) (250)
- Missiyasının həqiqətinin bir dəlili olaraq nə vaxt hz. Məhəmməd (s.ə.v)-dan bir möcüzə istənsə, o, Quranın İlahi qaynağının dəlili olaraq Quran ifadələrini və müqayisə edilməz üstünlüyünü istifadə etmişdir. Əslində müsəlman olmayan kəslər üçün belə, heç bir şey onun aydın olar bütünlüyə və qavramasına sahib dilindən daha möcüzə deyil… Dəbdəbəli ahənglərlə dolu səslərin bolluğu və fövqəladə ritmlər, düşməncəsinə və şübhəylə yaxınlaşan kəslərin dəyişməsində əhəmiyyətli olmuşdur. (Paul Casanovanın “L Enseignement de I Arabe au College de France (Fransız kollecində ərəb təhsili) adlı məqaləsindən) (251)
- Quran Cəbrayıl tərəfindən hz. Məhəmməd (s.ə.v)-a diktə etdirilmiş, sözbəsöz Allahın vəhyidir. Özünü və Allahın peyğəmbəri hz. Məhəmməd (s.ə.v)-ın doğruluğunu təsdiq edən bir möcüzədir. Möcüzəvi xüsusiyyəti qismən tərzində yatar (o qədər mükəmməl və ucadır ki, heç bir insan və cin ən qısa surəsiylə müqayisə edilə biləcək tək bir surə yaza bilməz) qismən də təliminin məzmununda, gələcək haqqındakı məlumatlarında və hz. Məhəmməd (s.ə.v)-ın əsla öz-özünə əldə edə bilməyəcəyi məlumatların fövqəladə dərəcədə doğruluğunda yatar. Harry Gaylord Dormanın “Towards Understanding Islam (İslamı anlamağa doğru)” adlı kitabından (252)
- Ərəbcə Qurana dost olan hər kəs bu dini kitabın gözəlliyini tərifləmədə həmfikirdir; formasındakı ehtişam o qədər üstündür ki, hər hansı bir Avropa dilinə tərcümə edilərkən düzgün qiymətləndirilə bilməz. “Edward Montet, Traduction Francaise du Coran” (Quranın fransızca tərcüməsi) adlı kitabından) (253)
- Orijinal ərəbcəsi ilə Qurani-Kərim insanı həvəsləndirən bir gözəllik və cazibəyə malikdir. Köklü və yüksək üslub, ümumiyyətlə qafiyəli olan, birdən çox mənalar ehtiva edən qısa cümlələri, sözbəsöz tərcüməsində ifadə edilməsi son dərəcə çətin olan mənalı təsirə və partlayıcı enerjiyə malikdir. “John Naishin The Wisdom of the Quran” (Quranın hikməti) adlı kitabından) (254)
- Quran universal olaraq, ərəblərin ən zadəgan və nəzakətlisi olan Qureyş ləhcəsində, ən gözəl və saf dillə yazılmışdır… Quranın üslubu gözəl və axıcıdır… və bir çox yerdə xüsusilə də Allahın əzəməti və xüsusiyyətləri təsvir edildiyi zamanlar uca və görkəmlidir… O qədər müvəffəqiyyətlidir və dinləyiciləri o qədər heyrətə salır ki, bəzi müxaliflər bunun bir cadugərlik və sehr təsiri olduğunu düşünmüşlər. George Salein, “The Koran: The Preliminary Discourse” (Quran: İlk vəz) adlı kitabından) (255)
- Həqiqətin, hikmətin və üslub sadəliyinin möcüzəsidir… “Aziz Bosworth Smithin Mohammed and Mohammadanism (Hz. Məhəmməd və məhəmmədçilik)” adlı kitabından) (256)
- Quran seçilmiş gözəllikdə qafiyəyə və qulağı ovsunlayan ahəngə malikdir. Bir çox Xristian ərəb, Quranın üslubundan heyranlıqla bəhs edər və bir çox ərəbcə mütəxəssisi onun mükəmməlliyini qəbul edər… Həqiqətdə, həm şeir, həm nəsrdə zəngin və məhsuldar olan ərəb ədəbiyyatı içində onunla müqayisə ediləcək heç bir şey yoxdur. Alfred Guillaumenin “Islam” (İslamiyyət) adlı kitabından) (257)
Quranın ilahi kitab olması və insanlar üzərindəki təsiri haqqındakı izahlarından bəziləri
- Bütün olaraq Quranda ən ağıllı insanlar, ən böyük filosoflar və ən qabiliyyətli siyasətçilərdən alına biləcək bir ağıl kolleksiyası taparıq. Amma Quranın ilahi qaynaqlı olduğunun başqa bir dəlili var; vəhy edildiyi gündən bu günə qədər əsrlər boyu dəyişmədən qorunmuş olması… Müsəlman dünya tərəfindən təkrar-təkrar oxunan bu kitab, iman edən insanda heç bir bezginlik yaratmaz, əksinə təkrarlar yoluyla hər gün daha da çox sevilər. Onu dinləyən ya da oxuyan insanda dərin huşu və hörmət hissi oyandırar… Bu səbəbdən, İslamın böyük və sürətli şəkildə yayılmasını təmin edən, hər şeydən kənar, bu kitabın Allahın kitabı olmasıdır… (Laura Veccia Vaglierinin “Apologie de Islamisme” (İslamiyyət adına izah) adlı kitabından (258)
- Quran çox sayda mükəmməl əxlaqi tövsiyələr ehtiva edir və məzmunu kiçik əlaqəsiz parçalardan meydana gəlir, belə ki, bütün insanların təsdiqləməsi lazım olan aforizmlər tapmadan tək bir səhifəsini belə keçə bilmərik. Quranın hissələr halındakı bu quruluşu həyatdakı hər hansı bir hadisədə sıravi insanlara uyğun olan, öz içində bir bütün olan mətnlər, aforizmlər və qaydalar meydana gətirər. (John William Draperin “A History of the Intellectual Development of Europe” (Avropanın intellektual tarixinin inkişafı) adlı kitabından (259)
- [Allahın] Güc, elm və universal İlahi təqdir və birliyi (göylərin və yerin sahibi tək bir Allaha olan inanc və güvən) xüsusiyyətlərinə istinadən Quranda keçən İlahi təbiət anlayışı, ayrıca yüksək və dərin əxlaqi əzm, öyüd verici, əqli mövzuların Quranda yer alması və güclü millətlər və böyük imperatorluqların qurulacağını isbat edən hissələr olması səbəbləriylə Quranın ən üst dərəcədə tərifə layiq olduğu da qəbul edilməlidir. Aziz J. M. Rodwellin ərəbcədən tərcümə ingiliscə Quran tərcüməsinin ön sözündən) (260)
- Ədəbi məhsul olaraq onun dəyəri bəzi subyektiv və estetik zövqlərin ön fikirləri ilə ölçülməməlidir, ancaq hz. Məhəmməd (s.ə.v)-ın müasirləri və həmyerlilərində meydana gətirdiyi təsir göz qarşısında saxlanılmalıdır. İndiyə qədər düşmən olan elementləri tək bədəndə birləşdirməsiylə yanaşı, əgər dinləyənlərin ürəyinə bu qədər güclü və razılıq səslənirsə, indiyə qədər ərəblərin zehniyyətindən kənar olan fikirləri canlandırırsa bəlağəti mükəmməldir, çünki qəbilələrdən mədəni bir xalq qurmuşdur. “Dr. Steingassın, T. P. Hughesin Dictionary of Islam (İslam lüğəti)” adlı kitabında yer alan bir sözü) (261)
- Ərəbcə Quranın uca bəlağətini zəif də olsa əks etdirəcək bir şeylər çıxarmağa cəhdim, mesajın özüylə yanaşı, kompleks və zəngin qafiyələriylə növlərə ayrılmış insanlığın ən böyük ədəbi baş əsəri olan Quranın qarşısında zəif qaldı… Müsəlman Pickthallın Müqəddəs Kitabı təsvir edərkən istifadə etdiyi təbirlə bu “təqlid edilə bilməz ahəng” əvvəlki tərcüməçilər tərəfindən demək olar ki, tamamilə əhəmiyyətsiz edilmişdir; buna görə möhtəşəm şəkildə bəzənmiş orijinalıyla müqayisə edildiyində (tərcümələrin) sönük və adi səslərə sahib olması təəccüblü deyil. (Arthur J. Arberryin “The Koran Interpreted” (Açıqlamalı Quran) adlı kitabından) (262)
- Müasir məlumatın işığında Quran tamamilə obyektiv olaraq araşdırıldığında, dəfələrlə ifadə edildiyi kimi ikisi arasındakı uzlaşma fərq edilər. Hz. Məhəmməd (s.ə.v)-ın zamanındakı bir adamın o günün məlumatıyla belə ifadələrin sahibi bir yazar olması düşünülə bilməz. Bu cür düşüncələr Quranın bənzərsizliyini göstərir və tərəfsiz elm adamını, materialist səbəblərə əsaslanan izah gətirmədəki qeyri-kafiliyini qəbul etməyə məcbur edir. (Dr. Maurice Bucaille, Paris Universiteti, Cərrahı klinika rəhbəri) (263)
- Quran, başlanğıc nöqtəsi olaraq dəyişməyən yerini mühafizə etmişdir… Hər kəsin anlaya biləcəyi köklü izahata sahib olan bu din, insanların vicdanını hərəkətə keçirməyə istiqamətli üstün bir gücə də malikdir. (Məşhur fransız ziyalılardan Edward Montet) (264)
- Həm qorunmuş olması, həm də özü etibarilə tamamilə bənzərsiz bir kitab var… Heç kimin ciddi şübhə ortaya atmağı bacara bilmədiyi gerçək bir nüfuz. “Aziz Bosworth Smithin Mohammed and Mohammadanism (Hz. Məhəmməd və məhəmmədçilik)” adlı kitabından) (265)
- Quran, vicdan azadlığını açıq şəkildə dəstəkləyir. (James Michenerin “Islam: The Misunderstood Religion” (İslamiyet: Yanlış anlaşılan din) adlı məqaləsindən) (266)
- Ədalət anlayışı, İslamın xariqüladə ideallarından biridir, çünki Quranı oxuduğumda həyatın bu dinamik prinsiplərini görürəm; bunlar mistik deyildirlər, əksinə bütün dünyaya uyan, həyatın gündəlik seyrinə uyğun praktik əxlaq sistemini görürəm. (“Speeches and Writings of Sarojini Naidu” (Sarojini Naidunun danışma və yazıları) adlı kitabda yer alan “The Ideals of Islam” (İslamiyyətin idealları) mövzulu konfransdan) (267)
- Quranı bir qaynaq, elmlərin başı olaraq görmək bizi çaşdırmamalıdır. Quranda göylər və yerlə, insan həyatıyla, ticarət və müxtəlif işlərlə əlaqədar hər mövzudan bəhs edilir və bu da müqəddəs kitabın hissələrindəki təfsirləri meydana gətirən tək bir mövzuyla ya da mövzunun tək bir istiqamətiylə əlaqədar mətnləri meydana gətirməkdədir. Quran bu şəkildə müsəlman dünyasındakı bütün elm sahələrindəki möhtəşəm inkişafların təməl səbəbidir… Bu yalnız ərəblərə təsir etməklə qalmamış eyni zamanda yəhudi filosofların metafizik və dini mövzulara ərəb metodlarıyla yaxınlaşmalarına səbəb olmuşdur. Son olaraq, xristian sxolastiksizimin ərəb din fəlsəfəsi ilə nə şəkildə qarışdırıldığı haqqında daha çox mübahisəyə ehtiyac yoxdur. İslami sərhədlər içində oyanan mənəvi hərəkət, yalnız dini təxminlərlə məhdudlaşmır. Yunanlıların fəlsəfi, riyazi, astronomik və tibbi yazılı əsərləriylə olan tanışlıq bu işlərin davamlılığına gətirib çıxarmışdır. Hz. Məhəmməd (s.ə.v) açıqlayıcı vəhylərlə Allahın möcüzələrinin bir parçası olaraq insanın xidmətinə verdiyi, bu səbəbdən lazım olan göy cisimlərinin hərəkətlərinə dəfələrlə diqqət çəkmişdir. Bütün irqlərdən müsəlmanların astronomiya elmi üzərində necə müvəffəqiyyətlə çalışdıqları onların əsrlərlə bu elmin başlıca dəstəkçisi olmalarından aydın olur. İndi belə bir çox ərəbcə ulduz adı və texniki termin istifadədədir. Avropada orta əsrlərin astronomları ərəblərin şagirdləri olmuşdur. Eyni şəkildə Quran tibbi çalışmalara da güc vermiş, ümumiyyətlə təbiət üzərində düşünməyi və çalışmağı tövsiyə etmişdir. (Prof. Hartwig Hirschfeldin “New Researches into the Composition and Exegesis of the Quran” (Quranın quruluşu və təfsiri üzərinə edilən yeni araşdırmalar) adlı kitabından) (268)
- Quran ümumi qəbulla dünyanın böyük İlahi kitabları arasında əhəmiyyətli yer tutur. Tarix yazan çalışmaların ən yeniləri ədəbiyyat sinfinə aid olsa da, bunların heç biri böyük insan kütlələri üzərində belə möhtəşəm təsir buraxmamışdır. Quran insan düşüncəsində yeni bir mərhələ və xarakteristika meydana gətirmişdir. Əvvəl Ərəb yarımadasının bir-birindən fərqli çoxlu sayda səhra qəbiləsini qəhrəmanlar millətinə çevirmiş, daha sonra da bu gün Avropa və Şərqin ən böyük güclərdən biri olaraq diqqətə alınması lazım olan hz. Məhəmməd (s.ə.v) dövrünün çox geniş siyasi dini təşkilatlarını meydana gətirməyə davam etmişdir. (Əziz J. M. Rodwellin ərəbcədən tərcümə ingiliscə Quran tərcüməsinə, G. Margoliouth tərəfindən yazılan giriş hissəsindən) (269)
- Əlimizə hər götürdüyümüzdə… qısa müddət ərzində bizi cəlb edən, heyrətlər içində buraxan və qarşısında əyiləcək qədər heyran buraxan bir əsərdir… Quranın üslubu, məzmunu və məqsədinə uyğun olaraq çox qüvvətli, uca və möhtəşəmdir… bu kitab bütün tarixlər boyunca ən təsirli kitab olaraq qalacaq. (Goethenin T. P. Hughesin “Dictionary of Islam” (İslam lüğəti) adlı kitabında yer alan bir sözü) (270)
Elm adamlarının Quran haqqındakı izahlarından bəziləri
- (Quranda) çoxlu doğru var və eynilə Dr. Moore kimi mən də bu izahları etdirənin İlahi ilham olduğu mövzusuna inanmaqda qəti olaraq çətinlik çəkmirəm. (Prof. T. V. N Persaud, Manitoba universitetində anatomiya, pediatr və uşaq sağlamlığı, mamaçalıq, ginekoloji sahələrində professor) (271)
- Məncə genetika və din arasında heç bir qarşıdurma yoxdur, əksinə din, bəzi ənənəvi elmi yanaşmalara vəhy əlavə edərək elmi istiqamətləndirə bilir ki, bunlar da Quranda olan sözlərdir, əsrlər sonra etibarlı olduğu göstərilmişdir və Qurandakı bu məlumat dəstəyi Allahdandır. (Prof. Joe Leigh Simpson, Mamaçalıq, ginekoloji, molekulyar və insan genetikası sahələrində professor) (272)
- Elm adamı olaraq, yalnız qəti olaraq gördüyüm şeylərlə maraqlana bilərəm. Embrioloji və inkişafi biologiyanı anlaya bilirəm. Qurandan mənə tərcümə edilən sözləri də anlaya bilirəm. Daha əvvəl verdiyim nümunədə olduğu kimi əgər özümü o əsrə apara bilsəydim, bu gün bildiklərimlə və təyin edə bildiklərimlə, o zaman təsvir edilmiş şeyləri təyin edə bilməzdim… Elə isə (Quranda) yazılan hər şeydə İlahi müdaxilənin olduğu düşüncəsi ilə heç bir ziddiyyət görə bilmirəm. (Prof. E. Marshall Johnson, Tomas Jefferson universitetində anatomiya və inkişafi biologiya professoru) (273)
- Bəzi ayələr (Quran ayəsi), hüceyrə qarışığından orqanların yaradılışına qədər insan inkişafının son dərəcə əhatəli tərifini edir. Mərhələləri, terminologiyası və izahı ilə insan inkişafının bu cür açıq və əskiksiz qeydi daha əvvəl var olmamışdı. Hamısında olmasa belə əksər vəziyyətdə bu izah, ənənəvi elm ədəbiyyatında qeydli olan insan embrionu və insan dölü inkişafının bir çox mərhələsini əsrlərdən əvvəl bildirir. (Gerald C. Goeringer, Georgetown universitetində tibbi embrioloji sahəsində dosent) (274)
- İnsanın inkişafı haqqında Qurandakı ifadələrin açıqlanmasında köməkçi olmaq mənim üçün çox böyük zövqdür. Mən qəti olaraq söyləyirəm ki, bu ifadələri Allah hz. Məhəmməd (s.ə.v)-a vermişdir, çünki bu məlumatın çoxu bir çox əsr sonra belə kəşf edilmədi. Bu mənə bunu sübut edir ki, hz. Məhəmməd (s.ə.v) Allahın elçisidir. (Prof. Keith L. Moore, Toronto universiteti anatomiya və hüceyrə biologiyası professoru, seçkin embrioloq və bir çox tibb dərs kitabının yazıçısı) (275)
- İnsan embrionunun keçirdiyi mərhələlər kompleks olduğundan (bunu inkişaf sırasındakı davamlı dəyişmə müddətinə borcludur) Quran və sünnədəki deyimlər istifadə edilərək yeni təsnif etmə sistemi təklif edilmişdir. Təklif edilən sistem sadədir, çox əhatəlidir və günümüzdəki embrioloji məlumatla tam uyğundur. (Prof. Keith L. Moore, Toronto universiteti anatomiya və hüceyrə biologiyası professoru) (276)
- Son dörd ildir Quran və hədislərlə əlaqədar edilən sıx işlər nəticəsində, insan embrionunu hissələrə ayıran yeni sistem ortaya çıxmışdır ki, bu 7-ci əsrdə yazıldığı üçün çox heyrətamizdir… Qurandakı izahlar 7-ci əsrdəki elmi məlumata əsaslana bilməzlər… (Prof. Keith L. Moore, Toronto universiteti anatomiya və hüceyrə biologiyası professoru) (277)
- (Hz. Məhəmmədin) kainatın ortaq mənşəyi kimi mövzuları bilməsinin qeyri-mümkün olduğunu düşünürəm, çünki elm adamları bunu son dərəcə kompleks və inkişaf etmiş texnoloji metodlar istifadə edərək son bir neçə il ərzində tapa bilmişlər… 1400 il əvvəl nüvə fizikası haqqında heç bir şey bilməyən insan, məsələn, yer üzünün və səmanın eyni qaynaqdan gəldiyini və ya burada müzakirə etdiyimiz digər sualların cavablarını özü tapa bilməz. (Prof. Alfred Kroner, Almaniya, Mainz universiteti geologiya professoru, dünyanın ən məşhur geoloqlarından) (278)
- Bütün bunları birləşdirsəniz və Quranda dünya haqqındakı mövzular ilə dünyanın yaranması və ümumiyyətlə elm ilə əlaqədar bütün bu ifadələri birləşdirsəniz, bir çox şəkildə burada açıqlanmış ifadələrin qəti olaraq doğru olduğunu və indi bunların elmi metodlar ilə təsdiq edildiyini… söyləyə bilərsiniz. Quranda keçən ifadələrin bir çoxu o zaman üçün hələ sübut edilməmişdi, lakin müasir elmi metodlar indi hz. Məhəmməd (s.ə.v)-ın 1400 il əvvəl söyləmiş olduqlarını sübut edən bir mövqedədir. (Prof. Alfred Kroner, Almaniya, Mainz universiteti geologiya professoru) (279)
- Quranda doğru astronomik həqiqətləri tapdığım üçün çox təsirləndiyimi söyləyə bilərəm və xüsusilə bizim kimi kainatın ən kiçik parçasını da araşdıran müasir astronomlar üçün. Ən kiçik parçanı da anlamaq üçün səylərimizi gücləndiririk. Çünki teleskoplar istifadə edərək bütün kainatı düşünmədən yalnız səmanın ən kiçik qisimlərini görə bilirik. Elə isə Quran oxuyaraq və sualları Qurandan cavablandıraraq kainat araşdırmalarım üçün gələcəkdəki yolumu tapa biləcəyimi düşünürəm. (Prof. Yushidi Qusan, Yaponiya, Tokio rəsədxana rəhbəri) (280)
- Qəti olaraq gördüyümüz şeyin xariqüladə olduğunu (ifadə etmək) istəyirəm. İstər elmi izahı qəbul etsin istər etməsin, gördüyümüz bu yazıları qiymətləndirmək üçün bizim sadə insan təcrübəsiylə anlayacağımızdan çox uzaq bir şey olmalıdır. (Prof. Armstronq, NASA-da vəzifəli astronomiya professoru) (281)
- Belə bir məlumatın o zaman, yəni 1400 il əvvəl var olduğunu xəyal etmək son dərəcə çətindir. Bəlkə bəzi şeylər sadə fikir ola bilərdi, amma bunları çox detallı şəkildə izah edə bilmək son dərəcə çətindir. Elə isə bu qəti olaraq insan məlumatı deyil. Normal insan bu faktı bu qədər detal ilə açıqlaya bilməz. Elə isə məlumat fövqəltəbii qaynaqdan gəldiyini düşünürəm. (Prof. Dorja Rao, Səudiyyə Ərəbistan, Jeddah, Kral Əbdüləziz universitetində dəniz geologiyası professoru) (282)
- Mən inanıram ki, Quranda 1400 il əvvəl ifadə edilmiş hər şey doğrudur və elmi yollar ilə sübut edilir… Bu, bütün elmləri bilən Allahın ilhamıdır. Beləcə, bunu söyləmənin vaxtı gəlmişdir, “Allahdan başqa İlah yoxdur və hz. Məhəmməd (s.ə.v) Onun elçisidir”. (Prof. Tejatat Tejasen, Tayland, Chiang Mai universiteti embrioloji və anatomiya müəssisəsinin rəhbəri) (283)
- Quran bir neçə əsr əvvəl gəlmişdir və nəyi kəşf etdiksə təsdiq etmişdir. Bu deməkdir ki, Quran Allahın sözüdür. (Prof. Joly Sumson, ginekoloji və mamalıq professoru) (284)
- Bu kitab (Quran) keçmişdən, yaxın zamandan və gələcəkdən bəhs edir. hz. Məhəmməd (s.ə.v)-ın dövründə insanların mədəni səviyyəsini bilmirəm və elmi səviyyələrini də bilmirəm. Əgər bu keçmiş dövrdə bildiyimiz zəif elm səviyyəsi və texnologiya yoxdursa, heç şübhə yoxdur ki, hal-hazırda Quranda nə oxuyursunuzsa hamısı Allahın işığıdır. Bunu hz. Məhəmməd (s.ə.v)-a ilham etmişdir. Bu cür mükəmməl məlumat ola bilərmi deyə Orta Şərqdəki mədəniyyətin başlanğıc tarixi haqqında araşdırma etdim. Bu Allahın hz. Məhəmməd (s.ə.v)-a göndərdiyi inancını daha da gücləndirdi. Ona zəngin elmindən yaxın zamanda kəşf etdiyimiz kiçik bir parça göndərdi. Geologiya sahəsində Quranla elmin davamlı dialoqu olmasını ümid edirik. (Prof. Palmar, Amerikada geologiya sahəsindəki əhəmiyyətli elm adamlarından biri) (285)
- Quranda dağların yer üzünü sabitləmə funksiyası haqqında edilən söhbətdə: İnanıram ki, bu (Quran bilgisi) çox maraqlı və demək olar ki, qeyri-mümkündür. Qəti olaraq inanıram ki, nə söyləyirsinizsə haqlısınız, bundan ötrü bu kitabın (Quranın) elanı çox qiymətlidir, sizə qatılıram. (Prof. Syawda, Yaponiyada və dünya tərəfindən məşhur okean geologiyası sahəsindəki yapon elm adamı) (286)
Quran haqqında deyilmiş digər sözlərdən seçmələr
- Hər şey son dərəcə məntiqli gəldi. Məhz bu Quranın gözəlliyi, sizdən reaksiya vermənizi və ağıl işlədib fikirləşmənizi gözləyir… Quranı daha çox oxuduğumda, duadan, yaxşılıq və kömək etməkdən bəhs edirdi. O zamanlar hələ müsəlman olmamışdım, amma mənim üçün tək cavabın Quran olduğunu və Quranı Allahın göndərdiyini anladım. (Yusuf İslam [Cat Stevens], keçmiş İngilis pop ulduzu) (287)
- “Allaha təslim olmuş adam” mənasında bir “müsəlman” olduğumu ümid etməyimə baxmayaraq, alışılmış mənasıyla müsəlman deyiləm. İnanıram ki, mənim və digər qərblilərin Quran və digər İslami düşüncəni əks etdirən qaynaqlarda yaxşıca işlənmiş və hələ öyrənməmiz lazım olan çox böyük İlahi həqiqətlər vardır. Ayrıca, İslam qəti olaraq gələcəyin tək dininin təməlini meydana gətirəcək ən qüvvətli namizəddir. “Islam and Christianity Today” (Bugün İslam və xristianlıq adlı kitabdan) (288)
- Mənim, dinimi dəyişdirərək islamiyyəti seçməyimin ən əhəmiyyətli faktorlarından biri Quran idi. Mən, İslam dinini seçmədən əvvəl qərbli intellektualın tənqidi ruhuyla Quran üzərində işə başladım…. Bu kitabda, Quranda, on üç əsrdən əvvəl vəhy edilmiş, müasir elm araşdırmalarının çoxunun ehtiva etdiyi fikirləri tam mənasıyla daşıyan ayələr var. Məhz bu qəti olaraq mənim dinimi dəyişdirməyimə səbəb oldu. (Ali Selman Beroist, fransız tibb doktoru) (289)
- Mən bütün dinlərin müqəddəs kitablarını oxudum, İslamda qarşılaşdığım şeyi heç birində tapa bilmədim; mükəmməlliyi. Quran digər oxuduğum mətnlərlə müqayisə edildiyində, kibritin işığıyla müqayisə edilən günəş kimidir. Qəti olaraq inanıram ki, həqiqətə tamamilə gözü bağlı olmayan ağıl ilə Allahın sözlərini oxuyan hər kəs müsəlman olacaq. (Saifuddin Dirk Walter Mosig) (290)
- Quranı güclü edən xüsuslardan biri budur; bir müsəlman və ya hər hansı bir insan Quranı əlinə alıb hər hansı səhifəsini açıb oxuduğunda, həyatın özünə dair alması lazım olan mesajı alar. (Məşhur teoloq John Esposito) (291)
- Dünyadakı bütün alim və elm adamları bir yerə gətirərək, yeganə doğru və insanları xoşbəxtliyə çatdıracaq tək vəsilə olan Quranın prinsiplərinə əsaslanan ortaq rejim quracağım dövrün çox yaxın olduğunu ümid edirəm. (Fransız imperator Napoleon Bonaparte) (292)
Tony Blair: “Quran mənə ilham verdi”
- Bu günə qədər üç dəfə Quranı oxuduğunu söyləyən İngiltərə Baş Naziri Tony Blair, bir çox izahında Quran əxlaqına olan heyranlığını dilə gətirir. 29 mart 2000-ci il tarixində məşhur televiziya kanalı BBC, Blairin Qurana olan heyranlığını “Blair: Koran Inspired Me” (Blair: Quran mənə ilham verdi) başlıqlı xəbəri ilə bildirirdi. İslamın çox sülhsevər və gözəl din olduğunu, özünə aid iki Quranı olduğunu və Quranı oxuduqca ondan ilham aldığını söyləyən Blair sözlərinə belə davam etdi: “Əgər Quranı oxusanız çox açıq kitab olduğunu görəcəksiniz… insanlara rəhbərlik edən sevgi və birlik anlayışlarını çox yaxşı açıqlayır.” (293)
- 11 sentyabr hücumları reallaşmadan bir iki gün əvvəl İngilis “The Mail on Sunday” qəzetində yer alan xəbərdə isə keçmiş ABŞ prezidenti Bill Clintonun qızının özünə Quran hədiyyə etməsi ilə Quran oxumağa başladığını söyləyən Blair, Quranın ona cəsarət verdiyini bildirmişdi. (294)
- Hücumlardan sonra Əlcəzair televiziyasında nəşr olunan reportajında Blair bir daha Quran oxuduğunu açıqlayaraq bunları söyləyirdi: “Quranı dilimizə tərcümə edilmiş halı ilə oxudum. İslam haqqında əsərlər də oxuyuram və bundan çox zövq alıram. Quran haqqında daha əvvəl bilmədiyim və xristianları da çox maraqlandırdığını düşündüyüm bir çox şeyi öyrəndim.” (295)
- “Time” jurnalı isə Tony Blair ilə əlaqədar məqalədə Blairi, “uzun zamandır Quran şagirdi olan Tony Blair” olaraq təyin edirdi. (296)
Bill Clintonun Qurandan nə qədər təsirləndiyini izah edən çıxışı
- Amerika keçmiş prezidenti Bill Clinton, Ağ Evdəki son ilində Ramazan bayramında müsəlmanları qəbul etmişdi. Quran ayələri oxunaraq başlanan yığıncaqda, Bill Clinton da çıxışında Qurandan ayələr istifadə etmiş və tez-tez İslama olan marağını dilə gətirmişdi: “Mollanın Qurandan oxuduğu hissədə, Allahın insanları bir-birləri ilə münaqişələri üçün deyil, tanış olmaları üçün fərqli irqlərdə yaratdığı bildirilirdi. Məncə bu çox təsir edicidir. Tövratda insanların yadlara üz çevirməmələrini, bunun Uca Tanrıya üz çevirmək kimi olduğu izah edilir. İncildə isə insanlara, qonşularına yaxşı davranmaları deyilir. Ancaq Quranda Allahın millətləri və irqləri bir-birlərini tanısınlar, düşüncələrini paylaşsınlar deyə yaratdığının ifadə edilməsi məncə möhtəşəm bir şeydir… Bunu söyləməyimə icazə verin, məncə dünyanın İslamdan öyrənəcəyi çox şey var. Dünyada hər dörd insandan biri müsəlmandır. Amerikalılar universitetlərdə və liseylərdə İslamı öyrənirlər. Mənim də qızım lisey şagirdi ikən İslam tarixi dərsi almış və Quranın çox hissəsini oxumuşdu. Hətta məktəbdən gəldikdən sonra bizləri də bu mövzuda öyrədir və bizə suallar verirdi. Sizlərdən bir daha bu ölkə insanlarının sizin dininizi, ibadətlərinizi, ənənələrinizi daha yaxşı anlamaları üçün özünüzü, dininizin dəyərlərini və insanlara təmin etdiyi qatqıları onlara izah etmənizi xahiş edirəm. Quranda insanlara, özlərinə necə davranılmasını istəyirlərsə başqalarına da elə davranmalarını bildirilmişdir. Və özümüz üçün istəmədiyimiz bir şeyi başqaları üçün də istəməməyimiz və barış üçün səy göstərməyimiz…” (297)
Corc W. Buş: “Quran aldığım ən gözəl hədiyyədir”
- 26 sentyabr 2001-ci il günü prezident Buş, Amerikan müsəlman təşkilatların liderlərini Ağ Evdə qəbul etdi. İslamın insanlara yalnız barışı və yaxşılığı təlqin etdiyini söyləyən Buşa bu görüşmə əsnasında təsir edən hadisələrdən biri də müsəlman liderlərin özünə hədiyyə etdiyi Qurani Kərim idi. Şimali Amerika İslam Birliyi (ISNA) başçısı Dr. Muzammil Sıddıqidən aldığı bu hədiyyənin nə qədər xoşuna gəldiyini, yığıncaqdan sonra edilən mətbuat konfransında Buş belə dilə gətirirdi: İmam Sıddıqiyə, “mənə verdiyiniz hədiyyə üçün, Quran üçün sizə çox təşəkkür edirəm. Çox diqqətlə seçilmiş hədiyyədir” dediyimdə, “bu mənim sizə verə biləcəyim ən qiymətli hədiyyədir hörmətli prezident” deyə cavab verdi. (298)
- 17 sentyabr 2001-ci il günü prezident Buş, Amerikanın ən qədim məscidlərindən biri olan Vaşinqton İslam Mərkəzinin məscidini ziyarət etdi. İslamın barış dini olduğunu, terrorist hücumların İslamla və səmimi müsəlmanlarla heç bir əlaqəsinin olmadığını vurğuladığı bu çıxışında Buş, günahsız və mülki müsəlmanlara zərər verən insanların da ən az terrorist hücumları edənlər qədər haqsız olduğunu dilə gətirdi. İzdihamlı birliyin olduğu, bir çox milli və beynəlxalq televiziya kanalı tərəfindən də canlı yayımlanan çıxışda Buş Qurandan bu ayəni oxudu: “Sonra isə Allahın ayələrini yalan sayıb onlara lağlağı etməklə pislik göstərənlərin nəsibi lap yaman oldu.” (Rum surəsi, 10) (299)
248) [H. A. R. Gibb, Islama Historical Survey, 1980, Oxford University Press, səh. 28.]; http://www.islamic-awareness.org/Quran/Miracle/ijaz.html
249) [H. A. R. Gibb, Arabic Literature-An Introduction, 1963, Oxford at Clarendon Press, səh. 36.]; http://www.islamic-awareness.org/Quran/Miracle/ijaz.html
250) [H. A. R. Gibb, Arabic Literature-An Introduction, 1963, Oxford at Clarendon Press, səh. 36.]; http://www.islamic-awareness.org/Quran/Miracle/ijaz.html
251) [Paul Casanova, “L’Enseignement de I’Arabe au College de France”, Lecon d’overture, 26 aprel 1909]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/miracalous1.htm
252) [Harry Gaylord Dorman, Towards Understanding Islam, New York, 1948, səh. 3.]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/miracalous1.htm
253) [Edward Montet, Traduction Francaise du Coran, Introduction, Paris, 1929, səh. 53.]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/miracalous1.htm
254) [John Naish, M. A. (Oxon), D. D., The Wisdom of the Qur’an, Oxford, 1937, səh. 8.]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/miracalous1.htm
255) [Corc Sala, The Koran: The Preliminary Discourse, London & New York, 1891, səh. 47-48.]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/miracalous1.htm
256) Əziz R. Bosworth Smith, Mohammed and Mohammadanism adlı kitabından; http://www.ndirect.co.uk/~n.today/disc160.htm
257) [Alfred Guillaume, Islam, 1990 (Reprinted), Penguin Books, səh. 73-74.]; http://www.islamic-awareness.org/Quran/Miracle/ijaz.html
258) [Laura Veccia Vaglieri, Apologie də I’Islamisme, səh. 57-59]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/ARCHIVE.htm
259) [John William Draper, A History of the Intellectual Development of Europe, cild 1, London, 1875, səh. 343-344.]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/ARCHIVE.htm
260) [Rev. J. M. Rodwell, M. A., The Koran, London, 1918, səh. 15.]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/miracalous2.htm
261) [Dr. Steingass, quoted en T. P. Hughes’ Dictionary of Islam, səh. 528.]; http://www.quran.org.uk/ieb_quran-feedback.htm
262) [Arthur J. Arberry, The Koran Interpreted, Oxford University Press, London, 1964, səh. 10]; http://www.quran.org.uk/ieb_quran-feedback.htm
263) [Maurice Bucaille, The Qur’an and Müasir Science, 1981, səh. 18.]; http://www.quran.org.uk/ieb_quran-feedback.htm
264) Edward Montet; http://users.erols.com/zenithco/quote1.html
265) [Reverend Bosworth Smith en Muhammad and Muhammadanism, London, 1874.]; http://users.erols.com/zenithco/quote1.html
266) [Ceyms Michener en Islam: The Misunderstood Religion, Reader’s Digest, May 1955, səh. 68-70.]; http://users.erols.com/zenithco/quote1.html
267) [Lectures on “The Ideals of Islam”, Speeches and Writings of Sarojini Naidu, Madras, 1918, səh. 167.]; http://www.mostmerciful.com/published-quotes.htm
268) [Hartwig Hirschfeld, Ph. D., M. R. AS., New Researches into the Composition and Exegesis of the Qur’an, London 1902, səh. 9.]; http://www.islamweb.net/english/quran/miracalous/miracalous2.htm
269) [G. Margoliouth, Introduction to J. M. Rodwell’s, The Koran, Everyman’s Library, New York, 1977, səh. vii.]; http://www.quran.org.uk/ieb_quran-feedback.htm
270) [Goethe, quoted en T. P. Hughes’ Dictionary of Islam, səh. 526]; http://www.quran.org.uk/ieb_quran-feedback.htm
271) http://www.islam-guide.com/ch1-1-h.htm
272) http://www.islam-guide.com/ch1-1-h.htm
273) http://www.islam-guide.com/ch1-1-h.htm
274) http://www.islam-guide.com/ch1-1-h.htm
275) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
276) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
277) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
278) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
279) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
280) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
281) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
282) http://www.islamic-awareness.org/Quran/Science/scientists.html
283) http://islamweb.net/english/new/week15/(10)%20%20%20%20%20%20%20%20%
20%20%20%20THE %20LEADERS%20OF%20MODERN%20.htm
284) http://islamweb.net/english/new/week15/(10)%20%20%20%20%20%20%20%20%20%
20%20%20THE %20LEADERS%20OF%20MODERN%20.htm
285) http://islamweb.net/english/new/week15/(10)%20%20%20%20%20%20%20%20%20%
20%20%20THE %20LEADERS%20OF%20MODERN%20.htm
286) http://islamweb.net/english/new/week15/(10)%20%20%20%20%20%20%20%20%20%20
%20%20THE %20LEADERS%20OF%20MODERN%20.htm
287) http://www.al-sunnah.com/call_to_islam/articles/what_they_say_about_islaam.html
288) http://www.al-sunnah.com/call_to_islam/articles/what_they_say_about_islaam.html
289) http://www.al-sunnah.com/call_to_islam/articles/what_they_say_about_islaam.html
290) http://www.al-sunnah.com/call_to_islam/articles/what_they_say_about_islaam.html
291) John Esposito; ABŞ Today, 27 noyabr 2001
292) www.wponline.org/vil/Articles/politics/quotations_on_islamic_civilizati.htm; [Christian Cherfils, Bonaparte et Islam, Pedone Et., Paris, France, 1914, səh. 105, 125.]169)
293) BBC News, 29 mart 2000.
294) “Blair Qurana Maraq Salmış”, Milliyet, 11 sentyabr 2001.
295) Mükafata Minister Tony Blair’s Interview with al-Jazeera, 9 oktyabr 2001.
296) “Travels With Tony”, Time, 12 noyabr 2001, cild 158, nömrə 20.
297) http://www.amaana.org/ISWEB/ramadan.htm