“New Scientist” jurnalının 26 iyul 2003-cü il tarixli sayında çox hüceyrəlilərin sözdə təkamüllü mənşəyiylə əlaqədar bir iddia yer aldı. “How Animals Learned to Stick Together” (Heyvanlar necə bir-birlərinə yapışmağı öyrəndilər) başlıqlı yazıda Wisconsin-Madison universiteti bioloqlarından Nicole Kingin apardığı molekulyar analizlər mövzu edilirdi. Yazıda, Nicole Kingin araşdırmasının nəticəsində əldə etdiyi bəzi tapıntıların, heyvanların tək hüceyrəli orqanizmlərdən necə təkamülləşdikləri ilə əlaqədar bəzi problemlərə həll gətirdiyi iddia edilirdi. Aşağıda, bu araşdırmanın təkamül nəzəriyyəsi lehində nəticələr gətirmədiyi, bunun təkamülçü “New Scientist” jurnalının qərəzli izahı olduğu açıqlanmaqdadır.
Tək hüceyrəli orqanizmlərlə çox hüceyrəlilər arasındakı ortaq strukturlar təkamülün dəlili deyil.
Yazıda danışılan araşdırmada Nicole King və qrupu, choanoflagellate adlı suda yaşayan bir tək hüceyrəlinin aktiv haldakı genlərindən 5000 parçanın düzülməsini çıxardı və bu silsilələri daha yüksək orqanizmlərin gen düzülmələri ilə müqayisə etdi. Bu analizlərin nəticəsində bu tək hüceyrəli orqanizmlərin, bəzi heyvanlarda olan, hüceyrələrin bir-birinə yapışmasını təmin edən cadherin və hüceyrələr arası siqnallaşmağı təmin edən tirosin kinaz kimi molekullara sahib olduqları görüldü.
Choanoflagellate
“New Scientist” jurnalının şərhinə görə, bu tapıntı, “heyvanların inkişafında açar rol oynayan molekulların, çox hüceyrəli canlıların yarım milyard il əvvəl təkamülləşmələrindən əvvəl heyvanların ortaq atalarında və choanoflagellatelerde olduğunu” ortaya qoymaqdadır.”
“New Scientist”, yazının başında da “bu görüşün heyvanların tək hüceyrəli orqanizmlərdən necə təkamülləşdikləri ilə əlaqədar bilməcənin təməl nöqtəsini həll etdiyini” iddia etməkdədir.
Yaxşı bu görüş, “New Scientist”in iddia etdiyi kimi, təkamül nəzəriyyəsinə həqiqətən bir qatqı təmin etməkdədirmi?
Qəti olaraq xeyr.
Tək hüceyrəli canlılarla çox hüceyrəli canlıların ortaq bəzi molekullara sahib olduqlarının tapılması, təkamül nəzəriyyəsinə heç bir dəstək verməməkdə, əksinə təkamül nəzəriyyəsinin həll edə bilmədiyi suallara yenilərini əlavə etməkdədir.
Hüceyrələrin bir-birinə yapışması üçün və hüceyrələrin bir-birləri ilə xəbərləşməsi üçün lazım olan cadherin və tirosin kinas adlı molekullar son dərəcə kompleks strukturlardır. Təkamülçülər, canlılığın sadədən kompleksə doğru təkamülləşərək inkişaf etdiyini qarşıya qoyarlar. Halbuki bu tapıntıya görə, daha ilk çox hüceyrəli və kompleks canlıların bir anda ortaya çıxdıqları Kembri dövrünün (yarım milyard il əvvəl) əvvəlində də kompleks molekullara sahib canlılar var. Təkamül nəzəriyyəsinin problemlərini həll edə bilməsi üçün bu kompleks strukturların necə olub da, özbaşına, təsadüflər nəticəsində ortaya çıxdığını açıqlaya bilməlidir.
Fərqli növlərin və ya tək hüceyrəli və çox hüceyrəli canlıların ortaq molekullara sahib olması, təkamül nəzəriyyəsi baxımından bir dəlil meydana gətirməməkdədir. Əksinə, ortaq molekullar ortaq bir dizayn olduğunu, yəni bütün canlıların tək bir Yaradıcı tərəfindən ortaq bir dizaynla yaradıldıqlarını göstərməkdədir.
Təkamülçülərdən ağıl və elmdən kənar şərhlər
“BBC News online”da bu araşdırma, 22 iyul 2003-cü il tarixində “Ancient ancestor`s legacy of life” başlıqlı xəbərlə deyildi. Xəbərdə Nicole Kingin şərhlərinə də yer verilirdi. King, araşdırma nəticələri üçün belə deyirdi:
Bu təkamülün bir təmirçi olduğu, hər iş üçün yeni bir hünərli alət icad etməkdənsə, onsuz da mövcud olan alətləri bir-birinə uydurduğu fikri ilə uyğun gəlməkdədir”.1
King bunu söyləməkdədir: Heyvanlarda olan hüceyrələri bir-birinə tutduran və hüceyrələr arasında ünsiyyəti təmin edən molekullar tək hüceyrəlilərdə də var. Ancaq bu molekullar tək hüceyrəlilərdə fərqli vəzifələrdədirlər. Kingə və digər təkamülçülərə görə, təkamül o qədər şüurlu və məlumatlıdır ki, tək hüceyrəlilərdəki molekulları götürüb, çox hüceyrəlilər üçün uyğun hala gətirmiş, və bu molekullara yeni vəzifələr vermiş, onları bir təmirçi ustalığı ilə yeni vəzifələrinə görə hazırlamışdır. King, təkamüldən şüurlu, məlumatlı və ağıllı bir insandan danışar kimi danışmaqdadır. Halbuki təbiətdə, molekulları bu şəkildə müəyyən vəzifələr üçün uyğun hala gətirəcək, bir canlının ehtiyaclarını təsbit edərək ona görə zülallar, fermentlər hazırlayacaq bir mexanizm yoxdur. Təkamül nəzəriyyəsinin onsuz da əsl problemi belə bir mexanizmi təyin edə bilməməsidir.
Çox hüceyrəlilərin gerçək mənşəyi: Yaradılış
Təkamül nəzəriyyəsi, canlılardakı kompleks strukturların, molekulların, hüceyrənin və hətta amin turşularının da mənşəyini açıqlaya bilməməkdədir. Məsələn, hüceyrənin mənşəyi təkamül nəzəriyyəsi üçün ən böyük çıxılmaq vəziyyətlərdən birini meydana gətirməkdədir. Canlılarda olan hüceyrələrin hər biri mükəmməl bir planlama içində bədən fəaliyyətlərinə yer alır. Hüceyrələrin fəaliyyətlərindəki xüsusiləşmə son dərəcə təəccüblüdür. Bir insan bədənindəki bütün hüceyrələr eyni DNT-yə sahib olduqları halda, məsələn, bir göz hüceyrəsi DNT-də daim gözlə əlaqədar məlumatları “istifadə edərək” fəaliyyətlərini icra edər. Bənzər şəkildə bir dəri hüceyrəsi yalnız dəriylə əlaqədar DNT məlumatlarını əməliyyata qoyar.
Bu müddət son dərəcə kompleks olmasına qarşı qarışıqlıqlı bir vəziyyət ortaya çıxmaz. Məsələn, dəri toxumasında bir göz hüceyrəsi çıxarılmaz, eyni şəkildə göz toxumasında da dəri hüceyrəsi çıxarılmaz.
Bu müddətdə ağılla əlaqədar əhəmiyyətli bir meyar gözə dəyməkdədir: “seçicilik”. Nümunə verdiyimiz hüceyrələr, bir ensiklopediyadan əldə etmək istədiyi məlumatı darayıb tapan insan kimi davranmaqdadır. Ensiklopediyanın hamısı 32 hərfin ard-arda sıralanmasıyla meydana gəlmişdir.
DNT-dəki məlumat da A, T, G, C hərfləriylə göstərilən nükleotidlərin ard-arda sıralanmasıyla kodlaşdırılmışdır. Məzmunda məna axtarılmadığı zaman həm ensiklopediyadakı hərflər həm də DNT-dəki nukleotidlər eyni şeylərin təkrarından başqa bir şey deyil. Bu vəziyyətdə bir göz hüceyrəsinin, DNT iplikçiyi üzərində iştirak edən çox sayda A, T, G, C-lər arasından, göz fəaliyyətləri üçün lazım olan A, T, G, C-lərlə; dəri fəaliyyətləri üçün lazımlı A, T, G, C-ləri bir-birindən ayırmasında “ağıl” görüldüyü ortadadır.
Təkamül nəzəriyyəsi belə ağıllı bir seçiciliyin, təsadüfi olaraq bir araya gələn molekullarla ortaya çıxan hüceyrələrin yenə təsadüfi olaraq bir araya gəldiklərini və çox hüceyrəliləri meydana gətirdiyini fərz edər. Tamamilə təsadüflərə bağlı belə bir müddət nəticəsində bu qədər mütəşəkkil və xüsusiləşmiş fəaliyyətlərin ağıl ortaya qoyacaq şəkildə inkişaf etdiyini düşünmək məntiqə ziddir.
Açıq olan gerçək, çox hüceyrəlilərin və tək hüceyrəlilərin ayrı-ayrı yaradıldığıdır. Necə ki, fosil qeydləri də yer üzündə bir anda çox fərqli bədən strukturlarına sahib çox hüceyrəlilərin bir anda və eyni geoloji dövrdə (Kembri) ortaya çıxdıqlarını göstərməkdədir. Təkamül nəzəriyyəsinə görə heç bir şərhi edilə bilməyən və “şüurlu dizayn”ı sübut edən bu hadisə, bir dəfə daha, yer üzündəki həyatın qaynağının yaradılış olduğunu bizə göstərməkdədir.
Nəticə
“New Scientist”dəki yazıda iştirak edən bu araşdırma, təkamül nəzəriyyəsi lehinə heç bir şərh gətirməməkdədir. “New Scientist” yazıçısı, sətir aralarına əlavə etdiyi təkamül şərhləri ilə, sanki təkamül nəzəriyyəsi lehinə bir görüş edilmiş təəssüratı verməyə çalışmışdır. Bu bir dəfə daha göstərməkdədir ki, heç bir elmi dəlili olmayan təkamül nəzəriyyəsi, təbliğat taktikaları ilə dəstək olunmağa çalışılmaqdadır. Halbuki, elmi iddiasındakı bir nəşr, bu şəkildə məlumatları təhrif edərək ideologiyasına uyğun hala gətirən şərhlərə yer verməməlidir.
1) Dr David Whitehouse, “Ancient ancestor”s legacy of life”, BBC News Online, http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/3086681.stm
