“Hürriyet” qəzeti köşə yazarı Hadi Uluengin, 15 iyun 2008-ci il tarixli “əsla meymunlar eşitməsin” və 22 iyun 2008-ci il tarixli “Bu meymun, başqa meymun” başlıqlı yazılarında, Çarlz Darvinin təkamül nəzəriyyəsi haqqında fikirlərinə, daha doğru “xətalarına” yer verdi. Təkamül nəzəriyyəsinə inandığını ifadə edən ancaq hər iki yazısında da mövzu haqqında bariz məlumat əskikliyi içində olduğu görülən hörmətli Uluenginin yanılmaları aşağıda cavablanır.
- a) Hadi Uluengin yanılır, Çarlz Darvin əlbəttə insanın mənşəyinə aid iddialar ortaya qoyub, hətta bu mövzuda kitab yazmışdır!
Hadi Uluengin, Çarlz Darvinin insanın kökü ilə əlaqədar olaraq hər hansı bir yazı qələmə almadığını, “anlayan anlasın” şəklində işarə edərək ortaya qoymaqla kifayətləndiyini önə sürür. Uluengin bu mövzuda tam olaraq bunları yazır:
Çarlz Darvin ilk işi meydana gətirən “növlərin mənşəyində”, nə də digərlərində insanın əcdadına heç toxunmur. Bununla bağlı tək sətir yoxdur. “Anlayana iti ağcaqanad saz, anlamayana nağara zurna az” deyir.
Halbuki, Darvin, növlərin mənşəyində deyil amma “digərlərində”, hörmətli Uluenginin ifadəsi ilə “insanın əcdadına” toxunmuşdur. Hətta bu mövzuda bir kitab yazmışdır. Kitabının “Descent of Man” olan adı, “İnsanın törəməsi” mənasını verir və adı üzərində Darvinin insanın meymunlardan törədiyi iddiasına yer verir. Kitabının adı, təqdimatçısı və çap tarixi aşağıdakı kimidir:
Darvin, C. (1871). The Descent of Man and selection in relation to sex. New York: D. Appleton and Co.
Hörmətli Uluengin əgər bundan sonra Darvin və nəzəriyyəsi haqqında yazı yazmağı düşünsə, bu mövzudakı kitabları əminik ki, daha yaxşı araşdıracaq.
- b) Hadi Uluengin yanılır, savannada təsdiqlənən meymun nəzəriyyəsi elmin iddiası deyil, çölə atdığı yanılmadır
Hadi Uluengin, insanın meymunabənzər əcdadlardan törədiyi istiqamətindəki nəzəriyyəyə inandığını ifadə edir, bu guya təkamülün savannalarda yüksək otların kənarını görmə ehtiyacından qaynaqlandığını önə sürür. “Hürriyet” müəllifi, “əsla meymunlar eşitməsin” başlıqlı yazısında bu mövzuda bunları yazır:
… Mən yuxarıdakı “təkamül nəzəriyyəsinə” inanıram. Yəni, yüksək otların kənarını görə bilmək üçün iki ayağı üzərində durmaq məcburiyyətində qalan meymunla “dik duran insana”; ondan, başbarmağının ucunu inkişaf etdirərək bu dəfə iki əlini istifadə etməyə başlayan “mahir insana”; nəhayət də, artıq beyin həcmini, bu səbəbdən eşitmə bacarığını inkişaf etdirən indiki “ağıllı insana” keçməsinə inanaram.
Eyni mövzuda və “bu meymun, başqa meymun” başlıqlı yazısında bunları dilə gətirir:
“İqlim dəyişikliyinə görə o yuxarıdakı Həbəşistan kənarlarında meşə geriləyib… Bu səbəbdən də, ”savanna” deyilən yüksək otların kənarındakı təhlükəni fərq etmək üçün meymun iki ayağı üzərində durmaq məcburiyyətində qalmışdır. Gedərək də, bütün orqanları bu yeni vəziyyətə uyğunlaşmışdır.”
Hörmətli Uluengin bu iddiaya inandığını ifadə edərkən əslində böyük məlumat əskikliyi içindədir. Çünki inandığını söylədiyi bu fərziyyə, elmin tapıntıları qarşısında etibarsız qalmış köhnə darvinist nağıldan ibarətdir. Təkamül elm müəllifi Karl Zimmer, “Discover” jurnalında nəşr olunan məqaləsində, meşələrin quruyaraq yeri savannalara verdiyini və bu savannalar da insanın xəyali təkamülünün beşiyi halına gəldiyi hekayəsinin əsassız olduğunu belə etiraf etmişdir:
“Əcdadlarımızın iki ayaqlılara necə çevrildiyi sualının cavabı, illərdir aydın bir şəkildə ortadaydı. (“Southern California” universiteti antropologiya kürsüsü professoru) Kreiq Stenford, “Uzun müddətdir qəbul edilən görüş, meşələrdən çıxıb savannalara hərəkət etdiyimiz və ya yüksək otların üstündən ətrafa baxmaq və ya təcrid ağac qruplarına əl çatması üçün iki ayaqlı hala gəldiyimiz şəklində idi” deyir. Amma son illərdə yeni dəlillər bu ssenarini şübhəli hala gətirmişdir. Stenford – “Uzun müddətdir müdafiə olunan, zəif bir hominid meşənin zəmanətini buraxaraq təhlükəli savannalara getdiyi və burada yeni fikirlərlə yaşaya bilmək üçün ayağa qalxdığı fikri gözəl hekayə, amma böyük ehtimalla tamamilə xəyal məhsuludur”-deyir. Tədqiqatçılar qədim hominid bölgələrinə daha yaxından baxdıqlarında, çoxu, bu sahələrin əslində savanna olmadığı, amma aşağı və ya yüksək sıxlıqda meşəlik ərazilər olduğu nəticəsinə gəlmişdir”. 1
Dünya tərəfindən məşhur elm jurnalı “Nature”nin redaktoru və eyni zamanda təkamülçü paleontoloq olan Henri Qiidə, insanın meymunabənzər əcdaddan doğrulduğu izahlarının elmi olmadığını etiraf etmişdir:
“Məsələn insanın təkamülünün; bədənin duruşu, beyin həcmi və əl-göz koordinasiyasında reallaşan inkişaflara əsaslandığı və bu inkişafların da atəş ilə alət istehsalı kimi texnoloji nailiyyətlərlə dilin istifadəsinə yol açdığı deyilir. Ancaq bu kimi ssenarilər subyektivdir. Təcrübələrlə əsla test edilməz, elə isə elmi deyildir. Ümumiyyətlə istifadə etdikləri elmi testlərə deyil, təqdimatlarındakı nüfuza və iddiaya əsaslanırlar.” 2
Görüldüyü kimi cənab Uluengin lisey illərində özünə elmi gerçəkmiş kimi izah edilən darvinist nağılların təsirində hərəkət edir və o dövrdə aldığı səhv təlqini araşdırmamış bu nağılları təkrarlamağa davam edir. Əslində özü darvinist təbliğatın təsirində qalmış yanılma içindəki minlərlə insandan biridir. Bu elmdən kənar təbliğatın meydana gətirdiyi aldatmanı isə, çox yaxşı bilindiyi kimi, hörmətli Adnan Oktar bu sahədə nəşr etdiyi çox sayda elmi əsərləri ilə ortadan qaldırmışdır və qaldırmağa davam edir. Hörmətli Uluengine, darvinizm haqqında ələ alacağı bir sonrakı yazısı üçün, hörmətli Adnan Oktarın Harun Yəhya təxəllüsü ilə yazdığı əsərlərində təqdim etdiyi müasir elmin tapıntılarını araşdırmasını, illər əvvəl darvinist nağıllarının zehnində meydana gətirdiyi məlumat çirkliliyini aradan qaldırmasını tövsiyə edirik (müasir elmin insanın kökü ilə əlaqədar təkamülçü nəzəriyyələri çürüdən tapıntıları üçün Harun Yəhyanın “Həyatın gerçək mənşəyi” adlı kitabının əlaqədar hissəsinə bu ünvandan əldə edə bilərsiniz: http://www.darwinizminsonu.com/insanin_kokeni.html).
- c) Hörmətli Uluengin, darvinizm və Karl Popper haqqında yanılır
Təkamülçülərin, elm qarşısındakı saysız dilemmasına qarşı darvinizmə inadla sarılmağa davam edərkən qarşıya qoyduqları klassik bəhanə, bu nəzəriyyənin elmin meyarlarını yerinə gətirdiyinə aiddir. Hadi Uluengin də bu bəhanəyə sığınır və Çarlz Darvinin nəzəriyyəsini guya elmə aid və elm fəlsəfəçisi Karl Popperı istinad edir. Uluengin bu mövzuda bunları söyləyir:
“Karl Popperin” elm fəlsəfəsini seçdiyim üçün də, əksi sübut olunmadığı müddətcə, Çarlz Darvinin nəzəriyyəsi mənim üçün etibarlı olan tək doğrudur!”
Bu yazdıqları, hörmətli Uluenginin darvinizmin elmin anlayışının dəhşətini bir az da irəli aparır. Çünki Uluengin, həm Karl Popperı həm də darvinizmi anlamamışdır. Karl Popperin gerçəkdə darvinizmə qarşı görüşlər ortaya qoyması hörmətli Uluengini məhv edə bilər vəziyyət tam olaraq budur! Karl Popper, 1974-cü ildə çap etdiyi əsəri olan “Unended Quest”də darvinizmin elmin meyarlarını yerinə yetirib-yetirmədiyini araşdırmış və bu mövzuda əldə etdiyi nəticəni belə açıqlamışdır:
“Darvinizmin test edilən elmi nəzəriyyə deyil, metafizik araşdırma proqramı olduğu nəticəsinə gəlirəm” 3
Göründüyü kimi Popper, darvinizmi elmdən kənar nəzəriyyə olaraq təyin edir və əgər hörmətli Uluengin söylədiyi kimi “Karl Popperin elm fəlsəfəsini mənimsəyirsinizsə”, darvinizmi “etibarlılıq daşıyan tək doğru” olaraq deyil, “elmdən kənar iddia” kimi qəbul etməsi lazımdır.
- d) Təkamül nəzəriyyəsi və islam haqqında yanılma
Hadi Uluengin, insanın meymunlardan törədiyi inancının insanın iman fəlsəfəsini dəyişdirməyəcəyini irəli sürür və “Adəm və Həvva” ilahi mifologiya olaraq izah olunduğu təqdirdə (Allahı tənzih edirik) insanın təkamülü nəzəriyyəsinin islama mane olmayacağını iddia edir. Halbuki təkamül nəzəriyyəsinə inanan, buna qarşılıq Allaha inanmağa davam edən insanlar, adətən, darvinizmin bu əsl mesajını fərq edə bilməyən kəslərdir. Təkamül nəzəriyyəsinin təməl məntiqi, bir yaradıcının mövcudluğunu rədd etməyə əsaslanır. Nəzəriyyə, yaradıcını rədd edir və təbiət qanunlarını, təsadüfləri və zamanı yaradıcı güc olaraq qəbul edir. Təkamülçü zooloq Pier Paul Qres bu həqiqəti belə dilə gətirir:
“(Təkamülçülərin canlıların izahı olaraq qarşıya qoyduqları) … təsadüf anlayışı, ateizm görüntüsü altında özünə gizlicə sitayiş olunan bir növ ilah halına gəlmişdir.” 4
Təkamül nəzəriyyəsinin Allah inancını rədd etdiyi çox yaxşı bilinir. Bu gerçəyi bəzi təkamülçülər də etiraf edirlər. Məsələn Sidney universitetindən təkamülçü antropoloq dr. Maykl Valker belə deyir:
“Bir çox elm adamı və texnologiya mütəxəssisinin Darvin nəzəriyyəsinə dilləri ilə xidmət etmələrinin tək səbəbinin, bu nəzəriyyənin bir yaradıcı olduğunu rədd etməsini qəbul etmək məcburiyyətindəyik.” 5
Allah inancını müdafiə edib ucaltmaq hər müsəlmanın vəzifəsidir. Hz. İbrahim, Allaha bərabər qoşulan bütlər üçün “bunlar taxtadan, daşdan əşyalardır. İslama mane olmazlar” deməmiş, onları parçalayaraq, bu varlıqları büt qəbul edənlərə bunların hər hansı gücü olmadığını sübut etmişdir. Hörmətli Uluengin də hər yazar kimi özünə Allah inancını müdafiə etməyi missiya əldə edib etməməyimiz mövzusunda azaddır. Ancaq yaxşılığı əmr edib pislikdən çəkindirmək məsuliyyətinin şüurunda olan bir müsəlman, Hz. İbrahimin etdiyi kimi, Allaha bərabər qoşulan varlıqların gücü olmadığını göstərməklə məsuldur. Harun Yəhya da elmi əsərlərində “zaman, təbiət, mutasiyalar, təsadüf, təbii seleksiya, təbiət hadisələri, təbiət ana” kimi anlayışların heç bir yaradıcı gücü olmadığını açıq və dəqiq olaraq, elmi dəlillərlə ortaya qoyur.
- e) Təkamül nəzəriyyəsi və irqçilik
Hadi Uluengin, təkamül nəzəriyyəsi haqqında ortaya qoyduğu yanılmaların sətir altında bir gerçəyə də toxunur. Bu gerçək, təkamül nəzəriyyəsinin ehtiva etdiyi irqçi ifadələrlə əlaqədardır. Uluengin, insanın təkamülü nəzəriyyəsinin klassik versiyasından ayrı olaraq Afrika mənşəli deyil də çox bölgəli inkişaf iddiasını ortaya atan elm adamlarının, ağ irqi üstün görən irqçi fikirdə olduqlarını və sosial darvinizmə yaxın olduqlarını ifadə edir. Uluengin bu mövzuda bunları yazır:
“Daha sonrası [bu təkamülçülər], 19-cu əsrin sonu və 20-ci əsrin başında bir-bir moda olan və nəhayət nasizmə çatan “sosial darvinizm” yalanına yaxın dayanırlar.”
Sosial darvinizm, bəzi irqlərin digərlərindən üstün olduqlarını və qondarma üstün olanların digərlərini məhv etməsinin təbiətin bir gərəyi olduğunu müdafiə edən, irqçi nəzəriyyədir. Darvinizm, irqçi görüşlərin yayılmasına yol açmış, dünya müharibələrində bir çox qırğının təməlini təmin etmişdir. Harvard Universitetindən təkamülçü professor Stefan C. Qould, irqçiliklə əlaqədar axınların Darvindən sonrakı dövrdə yayıldığını bu sözlərlə ifadə edir:
“İrqçilik lehindəki bioloji arqumentlər 1859-cu ildən əvvəl məşhur ola bilər ancaq təkamül nəzəriyyəsinin qəbul edilməsi ilə birlikdə, dəfələrlə daha böyük diametrdə qəbul edilmişdir.” 6
İrqçilik və təkamül nəzəriyyəsi arasındakı bu əlaqəni vurğuladığı üçün cənab Uluengini təbrik edirik. (Daha çox məlumat üçün baxın. Sosial silah darvinizm, Harun Yəhya, http://www.harunyahya.org/sosyal/sosyal_darwinizm/sosyal_darwinizm1.html)
Nəticə:
Hörmətli Uluengin, din və elm arasında qarşıdurma yaşandığını, ağıllının darvinizm tərəfdarı olduğunu zənn edir. Halbuki gerçəkdə ağıl, insanı Allahın varlığını fərq etməyə aparır. Hörmətli Uluenginə daha açıq düşünməsini və təkamül nəzəriyyəsinin çöküşünü ortaya qoyan elmi inkişafları daha yaxından izləməsini təklif edirik.
1) Carl Zimmer, “Great Mysteries of Human Evolution”, Discover, Vol. 24, No. 9, sentyabr 2003
2) Henry Gee, In Search Of Deep Time: Beyond The Fossil Record To A New History Of Life, The Free Press, A Division of Simon & Schuster, Inc., 1999, səh. 5
3) Popper, Karl R., [Emeritus Professor of Philosophy, University of London], “Unended Quest: An Intellectual Autobiography,” [1974], Open Court: La Salle, Ill., Revised Edition, 1982, səh.168
4) Pierre Paul Grassé, Evolution of Living Organisms, Academic Press, New York, 1977, səh.107
5) Dr. Michael Walker, Quadrant, oktyabr 1982, səh.44
6) Stephen Jay Gould, “Ontogeny and Phylogeny”, Belknap-Harvard Press, səh. 27-128
