İPƏK, CƏNNƏT NEMƏTİDİR
“Onlara səbir etdiklərinə görə Cənnəti bəxş edər və orada geyəcəkləri ipəklə mükafatlandırar.”(İnsan surəsi, 12)
“Cənnətlə və ipəklə”. Cənnət, xoşbəxtlik yurdudur. Baxın ipək, Quranda təriflənir. İnsanlar ipəyi lənətləyir. Niyə ipək? Gözəl, parlaq, möhkəm, gözə xoş gəlir. Deməli, bu Allah üçün çox asandır. Cənnətdə ipək baraması olub, belə ipəkqurdu barama edərək orada fabrikə gedib filan olmur. Cənnət ipəyi bir anda olur. Fabriksiz, Allahın yaratmasıyla.
AXİRƏTDƏ YARADILIŞ ANİDİR
Məsələn, əvvəlcə günəş, dünya, ay ardıcıl şəkildə birləşdirilir. Sonra podnos kimi ardıcıl şəkildə açılır. İstiliyi dərhal ardıcıl şəkildə salınır. Torpağı ardıcıl şəkildə düz hala gətirilir. Torpaq dərhal sakitləşir. Allah insanlara qalxın deyir, bir anda o ərazi insanlarla dolur. İnsanlar belə vəsilələrə alışdıqları üçün, bir zaman keçməli olduğunu zənn edir, elə bir şey olmur. Məsələn, Cənnət evləri, Cənnət bağçaları göz açıb bağlayana qədər bir anda meydana gəlir, dərhal. Adam gözünü açıb bağlayır, bir anda meydana gəlmiş olur. Axirət elədir.
CƏNNƏT İLƏ ƏLAQƏDAR AYƏ ŞƏRHLƏRİ
“Onlar orada taxtlar üzərində mütəkkələrə dirsəklənəcək və orada nə günəş, nə də şaxta görməyəcəklər.” (İnsan surəsi, 13)
Bax, dünyada nəfəs almadan olan bir hadisə. Həmişə insan ya istidən, ya da soyuqdan şikayətlənər. Məsələn, biz həmişə soyuqdan şikayətlənirdik. Bax, indi də qısa müddət sonra da istidən şikayətlənəcəyik, sonra yenə soyuqdan. Dünyanın hər tərəfi belədir. Afrikada da elə. Bir tək cənnətdə o yoxdur. Cənnət tərtəmizdir. İstəsən bir şortiklə gəzərsən. İstəsən də bir köynək, cənnət paltarı geyərsən. Amma cənnət paltarları təbii xoşdur, cənnətdə hər kəs paltar geymək istəyər.
“Cənnət ağaclarının kölgələri özləri onlara yaxınlaşacaq, meyvələri də tam onların ixtiyarına veriləcək.” (İnsan surəsi, 14)
Meyvənin kölgəsi, meyvəyə bir yerdən işıq vurmur. Sırf kef olsun deyə onun kölgəsi uzanır. Xoşlarına getsin deyə. Çünki bir işıq qaynağı yoxdur ki, kölgə də olsun. Yəni hər cisim özündən işıqlıdır. Amma kölgə də ayrıca yaradılır. Cənnət kölgəsi. “Kölgəni uzadırıq” deyir, “çəkirik” deyir. Hədisdə cənnət kölgəsindən ayrıca bir bəhs var.
“Onların ətrafına təamlarla dolu gümüşdən hazırlanmış qablar və büllur qədəhlər dolandırılacaq.” (İnsan surəsi, 15)
Həm gümüşdən, həm büllur. İndi belə bir şey olur, gümüş olan, amma şəffaf olan bir şey aydın olur. Çünki “büllur” deyir. Büllur şəffafdır, amma gümüşdən. Deməli, axirət gümüşü bizim bildiyimiz kimi bir gümüş deyil. Həm büllurun fövqəladə gözəlliyi var, həm gümüşün təsir ediciliyi var. Amma dünya gümüşü kimi deyil, adı gümüşdür. Cənnət gümüşünün nə olduğunu axirətdə görəcik. İldırım sürətiylə yaradılan bir maddə.
“Gümüşdən olan elə büllur qədəhlər ki, xidmətçilər onları cənnətdəkilərin içmək istədikləri həcmdə hazırlamışlar. Orada onlara zəncəfil qatılmış şərab badəsi içirdiləcək.” (İnsan surəsi, 16-17)
Məsələn, dünyada da elə, içki düzəldərlər, içinə bir az ondan, bir az da bundan qarışdırıb qoyarlar. Allah “Axirətdə də mən edəcəyəm” sizə deyir. “İçinə qarışdırıb qoyacağam, xoşunuza gələcək” deyir. Zəncəfil təbii bizim bildiyimiz zəncəfil deyil.
“Bu elə bir bulaqdandır ki, o, Cənnətdə Səlsəbil adlanır.” (İnsan surəsi, 18)
Səbil, yəni bol-bol axan, pul verməyə ehtiyac yoxdur. Cənnətin gözəl istiqamətlərindən biri də dollar, türk pulu yoxdur, cibində pul daşımağına ehtiyac yoxdur. Bazara gedərsən bəyəndiyin bir şey varsa alar, geyinib çıxarsan. Xoşuna gələn bir yemək oldusa alıb yeyərsən. Cənnətdə mal hər kəsin, hər kəsə aid, hər kəsə halaldır. Pul verməsinə də ehtiyac yoxdur. Evləri özünə halaldır, evlərə kirayə ödəməsinə ehtiyac yoxdur. Pul ilə almasına ehtiyac yoxdur. Mülk əldə etmək üçün notariusa getməsinə ehtiyac yoxdur. Qeydiyyata alınmasına ehtiyac yoxdur. Allah o ev “sənindir” dedisə, o, onundur.
“Onların ətrafında həmişə gənc olan xidmətçi cavanlar dolanacaqlar.” (İnsan surəsi, 19)
Bax gənc, məsələn, indi gənc bir çox insan var, amma dinc deyil, ikiqatdırlar. Məsələn, çox gənc var, elə deyilmi, yuxusuz olur, ya taqətsiz olur, ya da bir şəkildə yaxşı gəzə bilmir. Allah iki xüsusiyyəti birdən vermiş. Həm gənc, həm də dinc. Heç yorğunluq əlaməti göstərməyən, yorğunluq əlaməti göstərməyən.
“Onları gördükdə səpələnmiş mirvari dənələri olduqlarını sanarsan. Cənnətdə hara baxsan nemət və əzəmətli səltənət nişanəsi görərsən.” (İnsan surəsi, 19-20)
Səpələnmiş inci deyərkən, yəni hər yerdə çox olması, parlaqlıq cənnətdə hakimdir, belə ləl-cəvahirat parlaqlığı. Bax ipək parlaqdır, inci parlaqdır, mərcan parlaqdır, yaqut parlaqdır. Bir parlaqlıq hakimdir. Əşya işıqlı, məsələn, üzləri parıldayır, xanımlar inci kimi, yumurta kimidir. Hamısı parlaq, təzə, dinc. Yorğunluq bu dünyada verilər. Axşam olar yatmaq istəyər, qalxar yenə özünə gələ bilməz, qəhvə içər. Gənclik və dinclik; dünyada gənclik dərhal alınır, dinclik də gənclərə belə verilməyən bir xüsusiyyətdir. Dinc gənc çox nadir olar, onlar da yorğundur, bir çoxu yorğundur. Xüsusi olaraq verilər, dünyanın acizliyi olaraq. Amma buna baxmayaraq adam dünyaya dəli kimi bağlanır, o, ayrı məsələ.
“Onlar əyinlərinə taftadan və atlazdan yaşıl paltarlar geyəcəklər. Onların qoluna gümüş bilərziklər bağlanacaq. Onların Rəbbi onlara tərtəmiz şərab içirdəcəkdir.” (İnsan surəsi, 21)
Tərtəmiz dediyinə görə, dünya şərabının murdar olduğu aydın olur. Murdar hər istiqamətdən murdar, qoxusu da murdar, dadı da murdar, təsiri də murdardır. Amma “Cənnət şərabı təmiz” deyir. Deməli, qoxusu təmiz, dadı təmiz, təsiri təmizdir. Yəni o şərhdən dünyadakı şərabı da anlamış oluruq. Məsələn, inci, ipək insanın xoşuna gələr. Atlas, yəni ipəyin daha qalın toxunmuş halıdır. Yəni Allah müxtəlif parça keyfiyyətlərindən bəhs edir. Allah anlaya bilmələri üçün də ən son parçalardan nümunə vermişdir. İnsanların bildiyi, bütün dünyanın bildiyi iki son keyfiyyətli parça cinsi- biri atlas, biri də ipək. Amma Cənnət ipəyi dünya ipəyi kimi deyil. Məsələn, mənim indi üstümdəki paltar ipəkdir, amma yarı parlaq tutqun bir az, tutqun sayılar. Cənnət ipəyi işıldayar, göz oxşayandır, insanı tərlətməz, üşütməz, görünüşü doyulacaq kimi deyil. Cənnət paltarlarının təsir etmə gücü çox yüksəkdir. Allah hurilərə yeddi qat paltar geydirir, hər qat ayrı-ayrı görülür. “Onun altından çılpaq bədəni də görülər”, halalına deyir. Həm paltarlarını görə bilir ayrı-ayrı, həm bədənini görür.
AYƏ ŞƏRHLƏRİ
“Səhər-axşam Rəbbinin adını zikr et! Gecənin bir hissəsində Ona səcdə et və gecədə uzun müddət Onun şəninə təriflər de!” (İnsan surəsi, 25-26)
Səhər-axşam, o xüsusi ayənin söylədiyi bir ifadədir. Səhər-axşam. Bunun iki mənası var. Biri səhər, biri axşam mənasını verir. Peyğəmbərimiz (s.ə.v)-in ilk dövrlərində bilirsiniz namaz bir səhər, bir axşam idi. Sonradan 5 vaxta çıxmışdır. Biri səhər, biri axşam.
“Onlar vəd etdikləri nəziri verər və dəhşəti hər yeri sarsıdacaq gündən qorxarlar. Onlar özlərinin istədikləri şeylərdən kasıba, yetimə və əsirə də verərlər” (İnsan surəsi, 7-8)
Bax əsirə. Döyüş əsiri canına qəsd etmiş, ona yeməyi öz yediyi yeməkdən verir.
“Biz sizi yalnız Allahın Üzü xatirinə yedirdirik və sizdən nə əvəzini, nə də minnətdarlıq gözləyirik!” (İnsan surəsi, 9)
Yemək yeyərkən, “təşəkkür edərik” deyirlər, yeməyi yedirən Allah deyir. Mənə niyə təşəkkür edirsən, ruzinin sahibi Allahdır. Doğru söyləyirmi? Doğru söyləyir. Özünə aid bir yemək harada olsun? Adam beynində yeməyi yaradır? Allah yaradır. Elə isə Allaha şükür edək deyir. Mənə niyə şükür edirsən deyir? Ondan gələn bir şey yoxdur. Yalnız Allahdan gələn bir ruzi var. Elə isə Allaha şükür edin deyir.
“Əslində, biz, Rəbbimizdən gələ bilən çox kəskin və ağır bir gündən ehtiyat edirik!” Bunun əvəzində Allah da onları həmin günün şərindən qoruyar və onlara gözəllik və sevinc nəsib edər;” (İnsan surəsi, 10-11)
Cəhənnəm ayələri var, onların heç biriylə təmasda olmayacaq möminlər. Heç. Quranın 80%-i o mövzuları izah edər, amma möminlər izah edilən o dəhşətin heç biriylə təmasda olmurlar. Yalnız möminlərin xoşbəxtlik qismi izah edilə bilərdi, lakin dinsiz çox olduğu üçün, yəni dünyanın 99%-i dinsiz olduğu üçün Allah həmişə təhdid ayələrini ön plana almışdır. Quranda 70-80% həmişə təhdid vardır. İnsanlar dinləmir ayrı məsələ. Böyük bir hissəsi dinləmir. Möminlər üçün də müjdə olan qisimlər daha azdır, amma köklüdür, qısa və köklüdür. Amma küfr üçün təhdid dəfələrlə təkrar edilmişdir. Bir daha, bir daha, bir daha. Adam təsirlənmir bir ayrı məsələ. Lakin mömin o təhdidlərin, o Quran ayələrində keçən dəhşətli mənzərələrin heç biriylə təmasda olmaz. Nə yaşayar, nə də təmasda olar. Tozlu torpaqlı bir mühit, yəni onların bağırtıları, çağırtıları filan heç yəni. Mömin həmişə xoşuna gələcək şeylərlə təmasda olur.
“Gerçək budur ki, insanın üzərindən, daha özü xatırlanmağa dəyər bir şey deyilkən, uzun zamanlardan (dəhr) bir müddət (hin) gəlib-keçdi.” (İnsan surəsi, 1)
Bəli, iki cür aydın ola bilər. Birincisi spermadan, anasının qarnında şəkil alana qədər bir vaxt keçir. Məsələn, doqquz ay. Altı, yeddinci ayında onsuz da şəkil almış olur. Buna da işarə edilmiş ola bilər. Bir də heykəl halına gətirildikdən sonra insan uzun bir müddət keçmiş ola bilər. Allah onu, o şəkildə tutmuş ola bilər. Heykəl olaraq. Sonra canlandırmış ola bilər.
“İnsanı qarışdırılmış nütfədən yaradaraq onu sınaqdan keçirmək məqsədilə eşidən və görən etdik.” (İnsan surəsi, 2)
Yəni Allah “siz spermadan oldunuz” deyir və eşidib görürsünüz sonradan deyir. Əvvəl bir damla su, sperma, amma sonra bu sperma həm eşidir, görür, duyur, həm də toxunur. Həm gəzir, həm də elm adamı olur. Allah düşünməyimiz üçün söyləyir.
“Onlar Cəhənnəm odunu uzaq məsafədən gördükdə belə onun necə qəzəblə qaynamasını duyacaq və xışıltısını eşidəcəklər. Onlar əlləri boynunda bağlı halda Cəhənnəmin dar bir yerinə atıldıqları zaman ölüm diləyərlər.” (Furqan surəsi, 12-13)
Bax, sıxılmış bir yer. Dar otaqlar, dar divarlar, dəhlizlər sırf sıxılsınlar deyə hazırlanan yer.
“Onlara deyilər: “Bu gün özünüzə bir ölüm deyil, çoxlu-çoxlu ölümlər istəyin!”” (Furqan surəsi, 14)
Bütün bu dəhşət verici vəziyyət müsəlmanların təmasda olacağı bir şey deyil. Yəni heç bir zaman üçün müsəlmanlar bununla təmasda olmazlar. Bu dəhşət tamamilə küfr üçündür. Ayələrdə çox olmasının səbəbi küfrün çox olmasıdır. Yoxsa Allah yalnız müjdədən bəhs edərdi. Çox nadir o mövzudan bəhs edib keçə bilərdi. Amma küfr çoxdur, 99%. Onun üçün Allah daim təhdidə ağırlıq verir. İncildə elə deyil, təhdidlər vardır, amma daha rahatdır. Amma xristianların o böyük açığı, Allah qorxusu olmadığı üçün doldurulmur.
MÖMİNİN İMTAHANININ ÇƏTİN OLMASI MƏQBULDUR
“O, istədiyini Öz mərhəmətinə qovuşdurar. Zalımlara isə, O, ağrılı-acılı əzab hazırlamışdır.” (İnsan surəsi, 31)
Mömin həmişə rəhmət qismiylə qarşılaşar. Amma möminlərin imtahanı həqiqətən çətindir. Yəni asan imtahan versə, müsəlman üçün o, alçaldıcıdır. İmtahanı asandırsa, onun üçün həqiqətən çox acı bir vəziyyət vardır, bir qəribəlik vardır. Yəni Allah onu sevmir deməkdir. Əhəmiyyət vermir deməkdir. Çətindirsə imtahanı məqbuldur. Nə qədər çətindirsə, o qədər məqbuldur. Hətta bax Tövratda keçir, musəvi qaynaqlarında “Moşiyah öz imtahanının ağırlığından ötrü şübhə edər. Oradan anlayar özündə bir fövqəladəlik olduğunu” deyir. Başına gələn müsibətlərinin çoxluğundan və imtahanın ağırlığından ötrü şübhələnər, oradan bir fövqəladəlik olduğunu anlar, Moşiyah üçün oradan da özünü anlayar deyir.
Məsələn, Allah Moşiyahı, Mehdi (ə.s)-ı çox rahat yaşada bilər. Yəni o, Axırzamanda ən sevdiyi quldur. Xeyli rahat yaşada bilər. Dünya neməti verir, amma imtahanı çətin olur. Təbii dözülməz bir imtahan verməz. Yəni rahatca dözə biləcəyi kimidir.
Məsələn, baxın bizlərə, Allah savaş imtahanı vermir. Çətindir savaş imtahanı, amma küfr fəlsəfələrinin çoxluğu ilə sınayır. Məsələn, mübarizə aparanların çoxluğu ilə sınayır, çox-çox mübarizə aparan olur. Amma bunların qarışqa sancması kimi, yəni bir oradan, bir buradan, bir oradan, bir buradan. Amma döyüşdəki hücum bir aslan pəncəsinin yarası kimidir. Çox qüvvətlidir, amma bir vuruşmadır. Məsələn, səhabə tək bir yara alır, boynuna vururlar, bir qismi qılıncla kürəyinə gəlir. Ağır yaralanır, üç gün sonra şəhid olur. Yaxud da iki gün sonra şəhid olur. Çünki infeksiyadan da şəhid oluna bilir. İndi elə şədid, yəni möminlərdə tək bir hərəkətlik imtahan vermir. Zamana yayılmış imtahanları var. Zamana yayılmış çətin imtahanları var. Bu da çox məqbuldur.
Məsələn, keçmişdə dəccal bir olur, iki olur. İndi yüz minlərlə dəccal var. Minlərlə fəlsəfə var. Yüzlərlə azğın inanc var. Mehdiyyət bunlarla mübarizə aparır. Peyğəmbərimiz (s.ə.v) zamanında müşriklər var, məsələn, hindlilər var. Çox az adam növü var. Cəmi 10 nəfəri keçməz, yəni azğın fəlsəfələr, azğın inanclar. Amma indi minlərlədir və tərəfdarları da milyonlarla, milyardlarladır. Elə isə məsələn, iki min tərəfdar olur, beş min tərəfdar olur. Əlli min, yüz min filan o tərz. İndi belə deyil. Quranda onu görüncə deyir yüz min filan olan bir şəhərə Peyğəmbər (s.ə.v) etdi. İndi bir şəhər ən az 10-12 milyondur. 20 milyon filan olur. Aradakı fərqi görməyimiz üçün Allah o rəqəmi xüsusilə vermişdir. Bax, şəhəri yüz min, bəlkə də ən böyük şəhərdir.
